VHM_0037

Descriptive title

Compass

Phase(s)

In Transit

Date

1987

Object type(s)

Tool

Description

This compact military compass was used by Đoàn Việt, a former officer of the Republic of Vietnam Armed Forces, during his 1987 boat escape from Vietnam to Singapore. Trained in land navigation, he used this compass to chart bearings and coordinate positions across the South China Sea on a fishing boat. Unlike a basic compass that simply indicates direction, this "Compas để chấm tọa độ" allowed him to pinpoint latitude and longitude by working in conjunction with nautical charts (hải đồ) to track their exact position at sea. This compass proved especially vital during nighttime travel, guiding his group through darkness while helping them avoid detection by Communist patrol boats and pirates.

Collection

Vietnamese Heritage Museum

Donor(s)

Đoàn Việt

Current location

Vietnamese Heritage Museum

Data license

Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0)

Donor description

Hành Trình Tìm Tự Do

Ngày 30/4/1975 đánh dấu sự kết thúc của chế độ Cộng hòa miền Nam Việt Nam. Bắc và Nam Việt Nam đã trở thành một quốc gia dưới sự cai trị của đảng cộng sản. Một chương mới mở ra cho tất cả những người sống ở miền Nam, trở thành kẻ thù của cộng sản miền Bắc. Vì vậy, đây là câu chuyện của tôi để kể lại cách tôi sống sót dưới sự cai trị của cộng sản và khó khăn như thế nào để thoát khỏi đất nước, Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tìm kiếm cuộc sống tự do; và tôi đã may mắn như thế nào khi được nhận định cư tại Hợp chủng quốc Hoa Kỳ.

Nỗi sợ bị trả thù đã trở thành sự thật khi tất cả binh lính và công chức của chính phủ miền Nam phải trình diện để cải tạo một tháng sau khi sụp đổ. Hạ sĩ quan và cấp bậc thấp hơn được cải tạo tại địa phương và được thả sau 3 tháng theo chính sách của chế độ cộng sản, nhưng các sĩ quan từ thiếu úy đến tướng lĩnh và cấp bậc cao của công chức đã được gửi đến nhiều trại tập trung trong rừng rậm trên khắp đất nước. Tôi là tù binh khi bị bắt tại bãi biển Non, Đà Nẵng trong một nỗ lực di tản chiế thuật bằng các tàu Hải quân VN ngày 30 tháng 3 năm 1975 và bị đưa đi tù đày, lao động ở quân Hiệp Đức, một quận ở khu vực miền trung Việt Nam tỉnh Quảng Tín, trại nằm cách ngã ba Thăng Bình 50 km về phía tây. Tôi được thả ra khỏi vào giữa năm 1977, vào thời điểm này, gia đình tôi buộc phải rời khỏi Sài Gòn để sống trong một khu kinh tế mới ở Long Thành. Tôi ở lại với gia đình, nhưng chính quyền cộng sản địa phương giữ giấy tờ ra trại của tôi vì tôi chưa phải là công dân của chế độ mới và đang bị quản chế và phải báo cáo với họ hàng tháng về các hoạt động của tôi về những gì tôi đã làm và tôi đã gặp ai? Bất cứ khi nào có sự kiện hoặc ngày lễ nào, tất cả các cựu chiến binh và công chức được gọi là "nguy quân" và "nguy quyền" phải báo cáo với Ủy ban Nhân dân địa phương để tập trung cách ly, đề phòng bất kỳ cuộc nổi dậy nào có thể xảy ra. Hầu hết các ngày cuối tuần, chúng tôi, "nguy quân" và "nguy quyền", phải làm việc miễn phí trong việc xây dựng hệ thống thủy lợi.

Vì bị phân biệt đối xử dựa trên lý lịch của tôi, tôi không thể có bất kỳ tương lai nào trong xã hội này. Vì vậy, tôi đã thảo luận với hai người bạn khác của tôi, sau đó, chúng tôi đã đưa ra một kế hoạch để thoát khỏi đất nước bằng cách vượt qua biên giới Việt-Lào bằng đường bộ, xuất phát từ tỉnh Kon Tum, một thành phố ở khu vực Tây Nguyên ở Việt Nam vào giữa năm 1978. Thật không may, mọi thứ đã xảy ra không như kế hoạch, cả ba chúng tôi đã bị bắt khi chúng tôi vừa đến trạm xe buýt địa phương ở KomTum. Vì nhiều nhóm trước chúng tôi có cùng một kế hoạch cũng bị bắt bởi những kẻ bí mật theo dõi tất cả các hoạt động ở địa phương này. Bất kỳ người lạ hoặc hành động đáng ngờ sẽ được theo dõi và thực hiện các biện pháp thích hợp. Vì vậy, kế hoạch vượt biên trái phép được coi là phản bội đất nước nên đã bị truy tố theo lệnh hành chính của tỉnh địa phương và chúng tôi bị chuyển đến trại lao động khổ sai T15 ở tỉnh Gia Lai-Kontum sau 3 tháng ở trại tạm giam tỉnh Gia Lai KonTum. Sau khoảng gần 1 năm, chúng tôi lại được “di lý” về tỉnh Đồng Nai, theo yêu cầu của công an địa phương này. Một năm nữa trôi qua trong nhà tù B5 tỉnh Đồng Nai, tôi, với tư cách là người cầm đầu của nhóm, đã bị kết án 3 năm trong một trại lao động khổ sai gọi là K4 theo một lệnh hành chính khác mà không cần xét xử tại tòa án với lý do "không tuân chấp hành chủ trương, chính sách của chính quyền địa phương và tuyển mộ người khác trong nỗ lực lật đổ chính quyền’; một tội danh hoàn toàn khác với ban đầu!

Sau ba năm kể từ 1980, tôi được thả vào tháng Tám năm 1983. Một lần nữa, tôi lại là một người vô gia cư kể từ khi gia đình tôi chuyển về sống bất hợp pháp tại Tam Hiệp, gần Long Bình, một kho chiến lược của Quân đội Hoa Kỳ và Bộ chỉ huy MACV trước năm 1975. Dưới dưới sự cai trị của cộng sản, công an ở mọi địa phương quan lý dân chúng rất chặt chẽ, mọi sự đi lại, cư trú đều phải xin phép và chấp thuận trước. Ngay cả khi bạn đến thăm người thân của mình, bạn phải có giấy đi đường, giấy tạm trú,tạm vắng để trình trên đường đi bất cứ khi nào được hỏi và ghi lại thời gian lưu trú với công an khu vực, người được giao nhiệm vụ giám sát một nhóm nhà nơi bạn sẽ ở như được ghi trên giấy cấp cho bạn. Vì vậy, tôi phải giải thích rõ ràng chi tiết để hiểu rõ hơn rằng không có tự do đi lại dưới chủ nghĩa cộng sản. Vì vậy, tôi không có nơi cư trú hợp pháp và như thế tôi có thể bị bắt lại bất cứ lúc nào. Như bạn đã biết rằng sau khi đất nước sụp đổ, một làn sóng người trốn thoát bằng mọi cách, thuyền, bè hoặc vượt biên giới bằng xe đạp đến Thái Lan. May mắn thay, vào năm 1987, tôi đã gặp một người bạn thân, anh Ba Tài cùng trong trại tập trung lao động khổ sai K4 Long Khánh. Anh hỏi tôi có muốn tham gia cùng anh tổ chức vượt biên bằng thuyền không? Làm sao tôi có thể từ chối một lời mời tuyệt vời như vậy đối với tôi như một ánh sáng ở cuối đường hầm! Chúng tôi lên kế hoạch tổ chức chuyến đi trốn thoát bằng thuyền ra khỏi Việt Nam. Để tìm phương tiện vượt biển, tôi giới thiệu anh Ba với một người anh kết nghĩa trong tù K4, anh Hai Nhựt ở Nhà Bè, Duyên Hải để tìm mua một tàu đánh cá nhỏ trong vùng này. Anh Ba hiện đang ở Hải Sơn, một làng nhỏ bên quốc lộ 15 đi Bà Rịa Vũng Tàu, từ đó một ngày trước khi xuất phát sẽ là điểm tập trung người dùng ghe chèo nhỏ gọi là taxi chuyển nguời ra giấu ở khu vực phía Long Sơn, Nhà Bè nơi có nhiều rạch nhỏ dễ ẩn náu, thường gọi là bãi Cát Vàng. Phân công nhiệm vụ, Anh Ba Tài sẽ lo phần kiếm người và tài chánh, người em họ anh Ba cũng ở Hải Sơn sẽ lo phần mua, vận chuyên dầu nhớt, nước, thực phẩm khô giấu ở vùng bãi Cát Vàng cũng như sẽ lo phần tiếp nhận người và vận chuyển ra ẩn náu ở đây đêm hôm trước giờ khởi hành. Phần tôi sẽ lo mua tàu, và tìm mua la bàn hàng hải, biểu đồ hàng hải từ Việt Nam đến Singapore. Tôi được chỉ định làm hoa tiêu cho ghe vì ít ra tôi đã là sĩ quan QLVNCH, được huấn luyện dùng địa bàn đi đia hình và sẽ điều hành tổng quát trên ghe khi bắt đầu rời điểm hẹn bốc người từ các ghe taxi. Cuối cùng, tôi đã mua được tất cả các dụng cụ cần cho ghe đi biển kèm theo một ống nhòm của tiền sát pháo binh loại nhỏ với giá 5 chỉ vàng. Sau đó, tôi mang ra Hải Sơn giao cho anh Ba Tài. Phần chiếc ghe đã mua xong với sự giúp đỡ của anh Hai Nhựt và người tài công cùng thợ máy và một phụ máy cũng đi theo như vậy rất có lợi cho chúng tôi không phải tìm, có khi móc nối lầm người của công an như tôi đã từng bị trong một chuyến trước năm 1985 với một người bạn tù khác. Chiếc ghe trong hình bên dưới thực ra chỉ đánh bắt cá trong sông và vùng vịnh Gành Rái chứ không ra biển nên không có hầm chứa cá, đó cũng nguy hiểm khi gặp sóng gió ngoài biển, nhưng cũng có lợi không bị nghi ngờ khi xuất bến.

A group of people riding on the back of a boat in the water

Description automatically generated

Figure: Sampan (taxi) for transportation on river

Journey to Find Freedom

April 30, 1975, marked the end of the Republic of South Vietnam. North and South Vietnam were unified into one country under communist rule. A new chapter began for all those living in the South, who now became enemies of the northern communists. This is my story—how I survived under communist rule, the hardships I endured in my attempt to escape the Socialist Republic of Vietnam in search of a free life, and how fortunate I was to be granted resettlement in the United States of America.

The fear of retribution became a reality when all soldiers and civil servants of the southern government were ordered to report for reeducation one month after the fall. Non-commissioned officers and lower ranks were reeducated locally and released after three months under communist policy, but officers—from second lieutenant to general—and high-ranking civil servants were sent to various concentration camps deep in the jungle across the country. I was captured at Non Beach, Da Nang, during a failed military evacuation by South Vietnamese naval vessels on March 30, 1975. I was imprisoned and forced into labor at Hiep Duc district, a rural area in Quang Tin province of central Vietnam. The camp was located 50 kilometers west of the Thang Binh intersection. I was released in mid-1977, at which point my family had been forced to leave Saigon and relocate to a new economic zone in Long Thanh. I returned to my family, but the local communist authorities withheld my release papers because I was not yet a citizen of the new regime. I was placed under surveillance and required to report monthly on my activities and whom I had met. On holidays or important political events, all former soldiers and civil servants—branded as "reactionary troops" and "reactionary authorities"—were summoned to local People's Committees for isolation, to prevent any potential uprisings. Nearly every weekend, we were forced to perform unpaid labor on irrigation construction projects.

Due to discrimination based on my background, I had no future in this society. So I spoke with two close friends, and together we devised a plan to escape by land, crossing the Vietnam-Laos border from Kon Tum, a city in the Central Highlands, in mid-1978. Unfortunately, things didn’t go as planned. We were arrested as soon as we reached the local bus station in Kon Tum. Many groups before us had attempted similar escapes and had also been captured, as the area was heavily monitored by undercover agents. Any unfamiliar person or suspicious behavior was tracked. Because illegal border-crossing was considered treason, we were prosecuted under a provincial administrative order and transferred to forced labor camp T15 in Gia Lai-Kon Tum after three months in the local jail. After nearly a year, we were transferred again to Dong Nai province, supposedly at the request of the local police. Another year passed in Dong Nai’s B5 prison, and I, as the group leader, was sentenced to three years in K4 forced labor camp under another administrative order—without any court trial—on the grounds that I “failed to comply with the directives and policies of local authorities and recruited others in an attempt to overthrow the government,” a completely different charge from the original!

Three years later, in August 1983, I was released again—homeless once more, as my family had been forced to live illegally in Tam Hiep near Long Binh, formerly a U.S. Army logistical hub and MACV headquarters before 1975. Under communist rule, local police strictly monitored all civilian movements and residency. Travel and temporary stays required prior approval. Even visiting relatives necessitated a travel permit and temporary residence documentation, to be shown upon request and logged with the neighborhood police—who oversaw the specific group of houses where one would be staying. I explain this in detail to illustrate the complete lack of freedom of movement under communism. Without legal residency, I could be arrested again at any time. As you know, after the fall of Saigon, many people fled the country by any means possible—by boat, raft, or bicycle across the border to Thailand. Fortunately, in 1987, I reconnected with a close friend, Ba Tài, whom I had met at the K4 forced labor camp in Long Khánh. He asked if I wanted to join him in organizing a boat escape. How could I refuse? It was a glimmer of hope—a light at the end of the tunnel. We began planning the escape by sea. I introduced Ba to a sworn brother from K4, Hai Nhựt, in Nhà Bè, Duyên Hải, who helped us find a small fishing boat. Ba was living in Hải Sơn, a village on Highway 15 heading to Bà Rịa-Vũng Tàu. The day before departure, escapees would gather there and be transported by small rowing boats—nicknamed “taxis”—to a hiding spot in the Long Sơn–Nhà Bè area, specifically Cát Vàng, known for its many inlets and secluded spots. Our roles were divided. Ba would handle recruiting people and finances; his cousin in Hải Sơn would procure fuel, water, and dry food and store them at Cát Vàng, while also handling last-minute logistics. I was responsible for purchasing the boat and acquiring a compass and nautical charts from Vietnam to Singapore. I was appointed navigator, as I was a trained officer of the Republic of Vietnam Armed Forces and had been trained in land navigation. I would also oversee operations once we set out. Ultimately, I secured all the necessary maritime tools, including a small binocular used by artillery spotters, purchased for five chỉ of gold. I delivered them to Ba in Hải Sơn. The boat, with help from Hai Nhựt and a skilled captain, was ready. The captain, mechanic, and assistant mechanic would also escape with us, which was a huge advantage—there was no need to search for more crew and risk infiltration, as had happened to me in a failed attempt in 1985 with another former inmate. The boat shown in the photo below was actually built for river and bay fishing near Gành Rái, not the open sea, so it lacked a fish hold. This posed a risk in rough waters, but also helped us avoid suspicion during departure.

A group of people riding on the back of a boat in the water

Description automatically generated

Figure: Sampan (taxi) for transportation on river

Timeline